Kilka słów o połykaniu, oraz parę ćwiczeń prawidłowego połykania.

Prawidłowy rozwój mowy dziecka uzależniony jest od wielu czynników. Szczególnie ważna jest prawidłowa funkcja połykania. Przez pierwsze lata życia dziecko połyka w sposób infantylny – niemowlęcy. Podczas takiego połykania język leży płasko w jamie ustnej, napiera na zęby, a nawet wchodzi między nie. Mięśnie ust się napinają. Jeśli sposób połykania nie ulegnie zmianie w wieku 3 – 4 lat, może przyczynić się do powstania wady zgryzu, a w konsekwencji – wad wymowy. Prawidłowe połykanie powinno być dobrze opanowane do rozpoczęcia się wymiany zębów mlecznych przednich na stałe, by nie prowokować języka do wciskania się w szparę powstałą po usunięciu zęba. Po tym okresie powinien być utrwalony dorosły sposób połykania. Podczas połykania dorosłego język powinien być ułożony na podniebieniu, szczęki są zwarte, wargi nie zaciskają się.

Po zdiagnozowaniu u dziecka przetrwałego nawyku połykania niemowlęcego należy jak najszybciej rozpocząć naukę prawidłowego połykania. Zwalczanie przetrwałego, niemowlęcego sposobu połykania staje się z wiekiem coraz trudniejsze, może ciągnąć się latami. Ćwiczenia powinny być prowadzone wielokrotnie w ciągu dnia zgodnie z zaleceniami logopedy. Zbyt wczesne zaprzestanie ćwiczeń, brak systematyczności może doprowadzić do nawrotu do stanu wyjściowego.

Jak sprawdzić czy Twoje dziecko prawidłowo połyka?

Poproś dziecko , żeby otworzyło buzię, podniosło język do góry ( za górne zęby i tam go przytrzymało ( przykleiło). Następnie poproś by złączyło zęby i nie zamykając ust, przełknęło ślinę. Jeśli dziecko zamknie wargi i/lub otworzy zęby, wpychając między nie język, i/lub nie potrafi podnieść języka do podniebienia to najprawdopodobniej ma nieprawidłowy sposób połykania. Wtedy najlepiej zgłosić się do logopedy.

Ćwiczenia prawidłowego połykania

ETAP I

Nauka unoszenia języka za górne zęby (kilkanaście razy dziennie, przed lustrem).

• Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem , parkingiem itp. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.

• Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.

• Zlizywanie nutelli, miodu, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.

• Konik jedzie na przejażdżkę – naśladuj konika stukając czubkiem języka

o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.

• Winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą – raz do góry, raz do dołu.

• Karuzela – dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.

• Chomik – wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.

• Malarz – maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.

• Młotek – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.

• Żyrafa – ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.

• Słoń – ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.

ETAP II ( jeżeli dziecko potrafi zawsze wskazać „zaczarowane miejsce”)

Połykanie śliny.

Mówimy do dziecka: Połóż język w zaczarowanym miejscu, zaparkuj w garażu (za górnymi zębami). Trzymaj go tam przez cały czas, zamknij zęby, uśmiechnij się szeroko i połknij ślinę .

Połykaniu nie może towarzyszyć napięcie warg, które nie powinny stawiać oporu przy ich rozchyleniu.

ETAP III

Połykanie płynów.

Ćwiczenia stosujemy kilkakrotnie w ciągu dnia (w sumie przez 20 – 30 minut). Picie płynów odbywa się porcjami. Dziecko bierze do ust niewielki łyk. Wcześniej prosimy, żeby poczekało na hasło „połykamy”. Polecamy, aby uniosło język do góry, zamknęło zęby, rozchyliło wargi i dopiero teraz połknęło płyn.

Niezależnie od kontynuowania ćwiczeń połykania , powinno się przypominać dziecku

o układaniu języka na podniebieniu, szczególnie przed każdym posiłkiem. Ma to na celu

skojarzenie ułożenia języka podczas ćwiczeń z czynnością połykania płynów i pokarmów

stałych.

Opracowanie: mgr Violetta Wilczyńska

neurologopeda

Literatura:

Rocławski B (red) – Opieka logopedyczna od poczęcia, Biblioteczka Logopedyczna, Gdańsk 1993 Nowak J.E – Wybrane problemy logopedyczne, WSP, Bydgoszcz 1993

Demel G. „Wady wymowy , profilaktyka i korekcja” PZWL Warszawa