Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, co oznacza, że obserwowane zaburzenia w zachowaniu i funkcjonowaniu zmieniają się wraz z wiekiem. Obraz kliniczny zależy od zdolności intelektualnych dotkniętej nim osoby, rozwoju mowy służącej komunikacji oraz od zakresu otrzymanej pomocy terapeutycznej i edukacyjnej. Zwykle rozwój jest zaburzony od najwcześniejszego okresu życia, a objawy autyzmu pojawiają się przed 3 rokiem życia. Występuje trzy razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Przyczyny powstawania zaburzenia nie są jeszcze dostatecznie wyjaśnione.

Jedną z podstawowych cech typowych dla osób autystycznych jest obniżony poziom komunikacji, zarówno werbalnej jak i niewerbalnej. Z jednej strony opóźniony jest ich rozwój językowy, z drugiej zaś zauważalne są duże problemy w wykorzystaniu posiadanych umiejętności w procesie komunikowania się. Opóźnienie w rozwoju mowy może być nasilone w różnym stopniu, może się więc wahać od kilkumiesięcznego opóźnienia w przyswajaniu słów, aż do całkowitej niezdolności do ich produkowania.
Spośród całej populacji osób autystycznych około 30% w ogóle nie mówi. Znaczna część z nich nie używa przy tym gestów ani mimiki w celu zrekompensowania braku tej funkcji. U pozostałych 70% autystów występują albo znaczne opóźnienia w nabywaniu funkcji mowy, albo też poważne zaburzenia językowe. Zaburzenia mowy u dzieci autystycznych są niejednorodne .

U dzieci, u których autyzm rozwija się przed 12 miesiącem życia, zaburzenia w rozwoju mowy ujawniają się w okresie noworodkowym. Dziecko nie reaguje na głos matki lub też jego reakcja jest słabo wyrażona, nie używa głosu, aby zwrócić na siebie uwagę, wyrazić emocje czy też nawiązać kontakt z dorosłym, nie komunikuje się za pomocą gestu.

U tych dzieci rzadko występuje echolalia bezpośrednia, prawie nigdy zaś odroczona. Większość z nich pozostaje mutystyczna – nie mówiąca.

Dzieci z późnym rozwojem autyzmu (po 12. miesiącu życia) przechodzą przez fizjologiczne etapy rozwoju mowy. Mowa jest u nich środkiem komunikacji – dzieci budują proste zdania, używają mimiki i gestów. Później, wraz z rozwojem autyzmu, następuje szybki regres mowy. Dziecko przestaje budować zdania, posługuje się pojedynczymi wyrazami. Zanikają u niego również formy komunikacji niewerbalnej. Pojawia się echolalia po kilku dniach, tygodniach, a nawet miesiącach. Charakteryzuje się on tym,  że dziecko powtarza zdania lub teksty usłyszane od innych osób z identyczną intonacją i akcentem. W odróżnieniu od wypowiedzi echolalicznych, mowa dziecka z autyzmem jest monotonna, sztuczna i pozbawiona melodyki.

Charakterystyczną cechą jest również tendencja do odwracania zaimków. Rzadko używają zaimka „ja”, raczej mówią o sobie „ty”, „on”, bądź używają własnego imienia.

Inną cechą mowy dzieci z autyzmem jest kompulsywne zadawanie pytań. Dziecko, które powtarza kilkakrotnie pytanie, sprawia wrażenie jakby nie słyszało lub nie rozumiało udzielanych mu odpowiedzi.

Dzieci z autyzmem mają ogromne problemy z komunikacją niewerbalna, służącą podtrzymywaniu komunikacji słownej. Ich gestykulacja jest znacznie ograniczona. Posługują się gestami prostymi, instrumentalnymi, które służą zakończeniu bądź uniknięciu kontaktu. Przejawiają zachowania, którym towarzyszą niezamierzone ruchy głowy i ramion, poruszanie szczękami, kręcenie głową, jęczenie, zgrzytanie zębów, wycie. Nie ujawniają zachowań służących podtrzymywaniu kontaktów werbalnych za pomocą komunikatów niewerbalnych.

Mimika dzieci z autyzmem jest na ogół mało wyrazista.

Zaburzenia w społecznym używaniu języka mówionego i gestów uważa się za jedną z najbardziej charakterystycznych cech autyzmu.

Ponadto niepokojące mogą być następujące objawy:

Rysunek : żródło informacji-internet

Opracowała:
Lidia Siodlaczek neurologopeda