SPRAWNOŚĆ MANUALNA I GRAFOMOTORYCZNA
to sprawność rąk w zakresie wykonywania takich czynności, jak: pisanie, rysowanie, wycinanie nożyczkami, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików.

SPOSOBY USPRAWNIANIA SPRAWNOŚCI MANUALNEJ

Na rozwój manualny wpływa ogólny rozwój fizyczny dziecka. Nie należy zatem zabraniać mu biegania, wspinania się, czołgania, czy jazdy rowerkiem. Bardzo ważnym elementem w nabieraniu płynności ruchów jest samoobsługa dziecka: wiązanie butów, zapinanie guzików. Budowanie, lepienie, majsterkowanie, wycinanie to również baza do usprawniania precyzji rąk.

Zanim przystąpi się do zadań typowo pisemnych, warto zastosować ćwiczenia ruchowe, które pomogą dziecku rozładować zbyt duże napięcie mięśni i będą dobrą rozgrzewką przed zadaniami typu kartka-ołówek, np.:

Ćwiczenia rozmachowe:

• kreślenie w powietrzu dużych, płynnych ruchów ramion w kształcie

kół, ósemek, fal;

• wymachy w gór ę, w przód – jedną ręką i oburącz;

• wymachy ręką zgiętą w łokciu: w przód, w tył, w lewo, w prawo,
  obu rąk w przód, na boki;

• podnoszenie wyprostowanych rak do góry i opuszczanie obu rak z góry

na boki;

• krążenie wyprostowanej ręki po bokach tułowia, dwoma rękoma na

przemian przed sobą;

• krzyżowanie ramion w górze, za głową;

Ćwiczenia przedramienia:

• zabawy manipulacyjne;

• ćwiczenia na drążku;

• przekładanie przedmiotów z ręki do ręki;

• zakręcanie i odkręcanie nakrętek;

• nakręcanie zegara i zabawek mechanicznych;

• przelewanie płynów; ∗ otwieranie zamków kluczem;

Ćwiczenia nadgarstka:

• nawijanie nitki na kłębek;

• owijanie sznurka/skakanki na dłoni przez obroty nadgarstka;

• „młynek” (krążenia obu dłoni splecionych palcami);

• krążenie dłoni wyciągniętych na boki;

• opady na ścianę;

• zamiatanie małą szczotką;

Ćwiczenia dłoni i palców:

• uderzanie dłońmi o siebie;

• pocieranie dłońmi o siebie;

• zamykanie i otwieranie pięści;

• stukanie o siebie pięściami;

• naśladowanie gry na skrzypcach, trąbce;

• składanie dłoni stykających się czubkami palców;

• składanie dłoni stykających się nadgarstkiem i czubkami palców;

• składanie dwóch dłoni stykających się nadgarstkiem przy rozchylonych

palcach;

• splatanie palców, dłonie zetknięte bokiem;

• kiwanie palcami: w przód, w prawo – w lewo, w górę – w dół;

• stukanie, pstrykanie palcami.

Co zrobić, jeśli dziecko
„nie chce słyszeć” o rysowaniu?

Wyjściem jest organizowanie „zabaw w rysowanie”. Zaczynamy od najprostszych, takich jak:

• rysowanie patykiem na piasku;

• mazanie zmoczonym palcem w farbie po papierze;

• zamalowywanie dużych płaszczyzn grubym lub szerokim pędzlem;

• pogrubianie konturów dużych form geometrycznych i dużych rysunków;

• odciskanie zamalowanej farbą dłoni, stóp;

• obrysowywanie dłoni i stóp;

• „malowanki – niespodzianki” pod nieobecność dziecka rodzic rysuje coś świecą, dziecko pokrywa farbą kartkę;

• wydzieranie z papieru różnych postaci,

• lepienie z gliny, plasteliny, ciasto liny bądź masy solnej, rozpoczynając od form prostych: kulek, wałeczków, po bardziej złożone, wymagające łączenia elementów;

• nawlekanie korali, przewlekanie sznurków przez otworki w tekturkach;

• zbieranie drobnych elementów palcami jak pęsetą;

• przypinanie do sznurka klamerek do bielizny;

• ugniatanie kul jedną ręką (z bibuły, gazety) wypełnianie kolorowanek oraz wzorów wykonanych stemplami;

• wycinanie z papieru, uwzględniając stopień trudności: od linii prostej, przez falistą, po wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków;

• składanie kartek papieru (samoloty, czapeczki itp.), orgiami;

• rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym, łączenie ponumerowanych kropek w kontur niespodziankę;

• prowadzenie linii w labiryntach;

• rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów, według stopnia trudności: szablony wewnętrzne (z wyciętym otworem) i zewnętrzne (obrysowywanie);

• kopiowanie rysunków przez kalkę techniczna;

• kreskowanie: wypełnianie konturów za pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych (z zachowaniem kierunków od lewej do prawej i od góry do dołu);

• rysowanie szlaczków litero podobnych w powiększonej liniaturze, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru, odwzorowywanie;

• odtwarzanie rytmu układów linearnych z powtarzających się cyklicznie elementów, różniących się kolorem lub kształtem (kwadrat, koło, trójkąt, kwadrat, koło, lub czerwone koło, niebieskie koło, białe koło, czerwone koło).

Opracowała: K. Tomczak-Bartizal – pedagog

Literatura:

„Terapia ręki.” Bartkiewicz Wioletta, Warszawa 2014

„Motoryka mała.“ Magdalena Siatrak, Magdalena Onochin-Mączk, Warszawa 2017